خلاصه گزارش وبینار «بررسی پیشنهادات ۲۵ پژوهشگر مالی و اقتصادی پیرامون شرایط کنونی بازار»

خلاصه گزارش وبینار «بررسی پیشنهادات ۲۵ پژوهشگر مالی و اقتصادی پیرامون شرایط کنونی بازار»

دومين سمينار آنلاين كانون نهادهای سرمايه‌گذاری با موضوع بررسی بيانيه 25 پژوهشگر مالی پيرامون وضعيت بورس در ساعت 14 تا 16 روز چهارشنبه 25 تير ماه 1399 برگزار شد. 

در اين سمينار كه با حضور دو تن از امضاء كنندگان اين بيانيه و همچنين دو تن از فعالان بازار به نمايندگی از منتقدين اين بيانيه برگزار شد، بندهای مختلف اين بيانيه مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

آقايان دكتر محسن يزدان پناه و صادق الحسينی به عنوان امضاء كنندگان بياينه و آقايان سياوش وكيلی و فرهنگ قراگوزلو به عنوان نمايندگان فعالان بازار در اين سمينار آنلاين حضور داشتند و عليرضا توكلی معاون توسعه كانون نهادهای سرمايه‌گذاری مديريت اين جلسه را برعهده داشت.

اهم مواردی كه اين سمينار آنلاين مطرح شد به شرح زير هستند:

آقای صادق الحسینی بیان داشت: رشد بازار سرمایه در 2 سال اخیر خیلی سریع بوده است. اين رشد سريع حتی با رشد بلندمدت این بازار در مقایسه با رشد بلندمدت بازارهای موازی مثل طلا، ارز و مسکن فاصله قابل‌توجهی گرفته است. اعداد و ارقام نشان می‌دهند که طی 10 سال گذشته، بازار طلا و ارز و مسکن تقریباً 10 برابر شده‌اند اما بازار سرمایه در چند ماه اخير به ‌مراتب بیش از این مقدار بزرگ شده است. در بلندمدت بدليل وجود تورم ساختاری در اقتصاد ايران، تقریباً همه‌ی بازارها در بازه‌های بلندمدت بالای 10 سال دارای رشدهای بسيار بزرگ بوده‌اند. اما رشد اخير بازار سهام با هیچ‌کدام از سوابق گذشته‌اش قابل‌مقایسه نبوده و قابل توضیح دادن هم نیست.

دکتر محسن یزدان‌پناه گفت: یکی از مخاطراتی که نویسندگان این بیانیه بر آن تأکید داشتند آن است که این رشد افسارگسیخته و سرعت شدیدی که رشد شاخص بازار دارد، باعث شده که اولاً بسیاری از مردم، کسب‌وکار خود را تعطیل کنند و انگیزه پیدا کنند که پول‌ها و سرمایه‌های خود و حتی برخی از بنگاه‌ها، سرمایه در گردش خود را وارد بازار سرمایه کنند. این اتفاق طبیعتاً باعث می‌شود که بخش تولیدی با رکود و کاهش حجم فعاليت و تولید مواجه شود. دوما اینکه اصولاً انگیزه‌های سودآوری در بقیه‌ی بازارها سلب شده است. زيرا سود و بازده بازار سهام به قدری در کوتاه‌مدت بالاست که هیچ‌کدام از بازارها قدرت رقابت در مقابل رشد این بازار را ندارند. لذا طبیعی است که بقیه‌ی بازارها اگر در رکود هستند رکودشان تعمیق شده و اگر در رونق نسبی هستند نیز به رکود کشیده شوند.

یکی از انتقادات به این بیانیه، در ارتباط با بندی است که به افزایش نرخ سود بانکی اشاره دارد. منتقدین اعتقاد دارند که این روش باعث می‌شود که سود مورد انتظار بازار افزایش پیدا کند و این نه‌تنها باعث کاهش قیمت سهام می‌شود بلکه باعث خروج نقدینگی به سمت بازار سپرده و بازار بانکی می‌شود و این را به‌عنوان عاملی که باعث رکود بازار سرمایه خواهد شد تلقی می‌کنند. در مقابل، مدافعان بيانيه اعتقاد داشتند كه افزايش نرخ سود بانکی به عنوان يك متغير بيروني، تابع سياست‌های ضدتورمی بانك مركزی است و فعالان بازار سهام همواره در معرض ريسك تغييرات نرخ بهره قرار دارند. علاوه بر اين آیا رشد بازار سرمایه در 2 سال اخیر و به‌ویژه در 6 ماه اخیر، رشدی منطقی بوده و بخش واقعی اقتصاد از اين رشد منتفع شده است؟

 حاضران در این جلسه به‌اتفاق اعتقاد داشتند که تعدادی از شرکت‌های بورس و فرابورس، قیمت‌هایشان از ارزش‌های ذاتی فاصله گرفته است و اين زنگ خطری برای كليت بازار است. در اين ميان ورود مستقیم مردم به بازار سرمایه و عدم تلاش برای افزايش سواد مالی جامعه، سبب تشديد مشكلات در بازار سرمايه شده است. با توجه به تلاش‌هایی كه در چند سال گذشته برای رشد و توسعه صندوق‌های سرمايه گذاری انجام شد، بايد مردم به جای ورود مستقيم به بازار سهام و معامله‌گری به ورود غير مستقيم و سرمايه‌گذاری در صندوق‌ها راهنمایی و هدايت مي‌شدند.

قراگوزلو بر این باور بود اتفاقی که در حال حاضر در بازار رخ می‌دهد این است که مردم با کمترین اطلاعات می‌توانند وارد بازار شوند و معامله کنند. درصورتی‌که ترویج صندوق‌های سرمایه‌گذاری و تشویق مردم به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، دو مزیت و برتری نسبت به ورود مستقیم به بازار در پی دارد: اولاً مردم ضمن رسیدن به سودآوری، با بهره‌گيری از مديريت حرفه‌ای صندوق‌های سرمايه‌گذاری از ریسک‌ها و زیان‌های احتمالی بازار دور می‌شوند. دوماً اینکه بازار نیز در برابر رفتارهای هیجانی افراد غیرحرفه‌ای محفوظ خواهد بود.

برخی اعتقاد دارند که هنوز بخشی از بازار قیمتهای درستی دارند و حتی هنوز جای رشد هم دارند. با توجه به تحلیل مفصلی که در این کنفرانس ارائه شد، این افزایش قیمت برخی از سهام رشد نامعقولی نبوده و قیمت‌های آن‌ها نزدیک به ارزش ذاتی هستند.اما درباره‌ی این مطلب که چند درصد بازار قیمت‌های معقول و نزدیک به ارزش ذاتی دارند و چند درصد قیمت‌ها حباب دارند، بین حضار اختلاف بود؛ برخی اعتقاد داشتند که حدود 70 درصد بازار با قیمت‌ها صحیح‌ در حال معامله است و عده‌ای اعتقاد داشتند که اتفاقاً 70 درصد بازار سهام ارزش‌های حبابی دارند.

یکی از بندهای اين بیانیه، بيان مي‌دارد که تداوم افزایش لجام‌گسیخته رشد بازار سهام و شاخص كل بورس ممکن است باعث تورم شود. توضیحی که شرکت‌کنندگان در این وبینار ارائه کردند این بود که با تداوم رشد شاخص و ایجاد این تصور در بسیاری از فعالان نا آگاه بازار که این روند ادامه خواهد داشت و شاخص به صورت مداوم چند برابر خواهد شد، به وضعیتی خواهيم رسيد که نهایتاً قیمت‌ها به شدت حبابی شده و نهايتا بازار مجبور به يك اصلاح اساسی و عمومی خواهد شد. اتفاقی كه بسياری از كارشناسان از آن با عنوان تركيدن حباب ياد مي‌كنند. در این حالت با توجه به وضعیتی که در کشور می‌بینیم به‌احتمال زیاد باید بانک مرکزی و سيستم بانکی به اين مساله ورود كرده و با انتشار اوراق یا افزایش نقدینگی و افزایش پایه‌ی پولی از سقوط بازار جلوگیری کند که درنتیجه‌ی این عمل، شاهد ایجاد تورم از محل افزایش نقدینگی و افزایش پایه پولی خواهيم بود. امضاء كنندگان بيانيه ضمن تاكيد بر عادی بودن رشد شاخص‌های بورس متناسب با تورم و رشد اقتصادي، رشد سريع شاخص بورس را به چالش كشيدند و تداوم آن را زمينه ساز بروز  تورم شديد دانستند.

حاضرین در این برنامه به اتفاق معتقد بودند که دولت باید با عرضه‌ی دارایی‌های خود در بازار سهام به عمق بخشی آن کمک کرده و با عرضه اولیه سهام شرکت‌ها و همچنين بسترسازی برای تامين مالی و افزايش سرمايه شركتها بر اساس قيمتهای روز بازار، به تعميق بازار سهام كمك نمايد.

منتقدین این بیانیه ضمن انتقاد از بیعملی دولت، هر گونه حمايت دولت از بازار سهام را رد كردند در حالی كه امضاء كنندگان بيانيه اعتقاد داشتند، سخنراني‌ها و بيانات لفظی سياستمداران مبنی بر ابراز رضايت از وضعيت رشد شاخص بورس و تأييد رفتار مردم در خريد سهام و همچنين عرضه سهام دولت در قالب ETF و ايجاد بازده بيش از 150% در كمتر از سه ماه، در عموم مردم كه آگاهی چندانی از وضعيت بورس ندارند، اين شائبه را ايجاد كرده كه دولت از تداوم رشد شاخص بورس حمايت خواهد كرد. علاوه بر اين، بيان لفظی و تلويحی حمايت دولت از بورس، كه بر زبان سياستمداران مختلف در سطوح عالي، جاری شده است را در ادبيات اقتصاد عمومي، مي‌‌توان بيمه‌گری دولت ناميد.

كليه سخنرانان بر لزوم حمايت از بازارسهام از طريق افزايش سطح سواد مالی جامعه تأكيد داشته و اعتقاد داشتند كه بايد مردم را با آموزش به سمت سرمايه‌گذاری و نه معامله‌گری روزانه در بازار سهام سوق داد.

امضاء كنندگان این بیانیه تأكيد داشتند که مخاطب اين نامه، سیاست‌گذار بوده است و نه عموم مردم. این بیانیه اتفاقات اخیر بازار سرمایه را معلول مجموعه ای از عوامل می داند از جمله: سیاست گذاری پولی نادرست در حوزه نرخ بهره، بحران نظام بانکی، نگراني‌های مردم از چشم انداز تورم ناشی از وقايع سياسی و اقتصادي، تضمین و حمایت بازار سرمایه از طرف دولت و در نهایت انتظارات برون‌یاب. هم‌چنین نویسندگان این بیانیه اشاره داشتند که راه حل های پیشنهادی مذکور در نامه می‌تواند طی یک برنامه ریزی بلندمدت و یکپارچه اجرایی شوند.

همچنين در اين برنامه مطرح شد که بهتر است با اتخاذ سياست‌هايي، شرکت‌ها از تقسیم سود بالا منع شده و منابع ناشی از عملكرد خود را به سمت افزایش سرمایه از محل مطالبات هدایت نمايند. بدین شکل سرمایه وارد بخش تولید می شود و بازار تولید نیز می تواند رونق یابد.